Niemcy, Rosja i kwestia polska

Roman Dmowski – (ur. 1864) Najważniejszy ideolog ruchu narodowego i jego najbardziej znany przywódca, mąż stanu. Działalność polityczną rozpoczynał w dobie rusyfikacji i jednocześnie odrodzenia aktywności polskich środowisk politycznych. Od 1887 r. członek Ligi Polskiej, którą w 1893 r. przekształcił w Ligę Narodową. W tym samym roku, za zorganizowanie nielegalnej manifestacji zesłany do Mitawy na Łotwie. W 1903 r. napisał „Myśli nowoczesnego Polaka” – najistotniejszy manifest polskiego nacjonalizmu. W dobie rewolucji 1905 r. zdecydował się wystąpić przeciwko działaniom lewicy. Zapoczątkowało to kurs na współpracę z Rosją, której geopolityczne uzasadnienie dał w książce „Niemcy, Rosja i kwestia polska” z 1908 r. Dmowski był posłem do Dumy Rosyjskiej, gdzie walczył o autonomię dla ziem Królestwa Polskiego. W czasie I wojny światowej opowiedział się po stronie Ententy, przeciw Niemcom. Od 1917 r. stał na czele Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, był jednym z twórców tzw. Błękitnej Armii. Razem z Ignacym Janem Paderewskim podpisał Traktat Wersalski w imieniu Polski. W 1926 r. powrócił do czynnego udziału w polityce, stając na czele Obozu Wielkiej Polski. W ramach OWP, a później Stronnictwa Narodowego Dmowski sprzyjał rosnącemu w siłę młodemu pokoleniu narodowców. Zmarł w 1939 r.

Niemcy, Rosja i kwestia polska, była pisana z myślną o czytelniku zagranicznym. Wydana została od razu w 1908 roku w języku polskim, francuskim i rosyjskim, ukazując się później również w innych językach. Pozycja ta towarzyszyła wytężonym pracom Dmowskiego na rzecz umiędzynarodowienia sprawy polskiej i manifestem orientacji antyniemieckiej narodowej demokracji. Choć dzisiaj sytuacja geopolityczna w Europie znacznie się zmieniła, książka pozostaje znakomitym przykładem chłodnego, analitycznego realizmu politycznego charakterystycznego dla polskiej myśli narodowej.